Prezes Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, prof. Jacek Purchla został wybrany na przewodniczącego jury Europejskiej Nagrody Dziedzictwa | Nagrody Europa Nostra 2024. Europejska Nagroda Dziedzictwa | Nagroda Europa Nostra to najważniejsze i najbardziej prestiżowe wyróżnienie w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w Europie.
Europejska Nagroda Dziedzictwa | Nagroda Europa Nostra ustanowiona została przez Komisję Europejską w 2002 roku i od tego czasu jest koordynowana przez Europa Nostra przy wsparciu programu Unii Europejskiej Kreatywna Europa. Międzynarodowe jury, w którego skład weszli niezależni eksperci z 14 krajów europejskich oceni liczne zgłoszenia jakie wpłynęły z 38 krajów naszego kontynentu i wyłoni zwycięzców w pięciu kategoriach odpowiadającym różnym aspektom teorii i praktyki ochrony dziedzictwa kulturowego w Europie.
Prof. Jacek Purchla podkreśla, że stworzona przed dwudziestu laty w wyniku wspólnej inicjatywy Unii Europejskiej i Europa Nostra Europejska Nagroda Dziedzictwa jest dzisiaj postrzegana jako najbardziej prestiżowe wyróżnienie za osiągnięcia w szeroko pojętej sferze ochrony dziedzictwa kulturowego naszego kontynentu. „To swoisty europejski Oskar, którym nagradzamy dobre praktyki w różnych obszarach naszej wspólnej troski o ochronę i konserwację europejskiego dziedzictwa kulturowego. Nagroda ma w mojej ocenie szczególnie duże znaczenie w pobudzaniu aktywności społeczeństwa obywatelskiego na rzecz europejskiego patrymonium. Bo dziedzictwo to ludzie – dziedzictwo to my obywatele: jego twórcy, interpretatorzy i użytkownicy”.
Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa jest najstarszym polskim członkiem Europa Nostra, która w tym roku obchodziła 60-lecie swego założenia. Towarzystwo należy do Europa Nostra od 1990 roku a Prof. Jacek Purchla od 2018 roku pełni w niej funkcję wiceprezydenta.
Europejska Nagroda Dziedzictwa | Nagroda Europa Nostra jest kluczowym narzędziem rozpoznawania i promowania wielorakich wartości dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego dla europejskiego społeczeństwa, gospodarki i środowiska. Akcentuje najlepsze praktyki w zakresie ochrony materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego w całej Europie, zachęca do transgranicznej wymiany wiedzy i łączy interesariuszy dziedzictwa, zwiększa świadomość społeczną oraz uznanie dla dziedzictwa wśród obywateli Europy a poprzez siłę przykładu przyczynia się do tworzenia kolejnych wspaniałych inicjatyw.
Nagroda przyznawana jest w pięciu kategoriach: 1. Konserwacja i adaptacja; 2. Badania; 3. Edukacja, szkolenia i umiejętności; 4. Zaangażowanie obywateli i podnoszenie świadomości; 5. Mistrzowie dziedzictwa. Każdego roku uhonorowanych zostaje do 30 wybitnych osiągnięć w dziedzinie dziedzictwa, w tym do pięciu Grand Prix. Ponadto, w wyniku głosowania internetowego przeprowadzanego przez Europa Nostra, jednemu z wybranych laureatów przyznawana jest Nagroda Publiczności.
Nagroda przynosi zwycięzcom znaczne korzyści, takie jak międzynarodowa rozpoznawalność, dodatkowe fundusze czy zwiększona liczba odwiedzających. W 2023 roku, w 20. rocznicę przyznania Nagrody wśród laureatów znalazł się projekt konserwacji Ołtarza Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w Krakowie. Uroczysta ceremonia wręczenia Nagrody miała miejsce 7 września 2023 roku, podczas głównych obchodów 45. rocznicy wpisania Krakowa na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Nagrodę z rąk wiceprezydenta Europa Nostra, prof. Jacka Purchli i sekretarz generalnej Europa Nostra, Sneški Quaedvlieg-Mihailovic, odebrał archiprezbiter bazyliki ksiądz infułat dr Dariusz Raś. Akcentując znaczenie nagrody zaznacza „Wyróżnienie Europejską Nagrodą Dziedzictwa Europa Nostra 2023 znalazło oddźwięk społeczny w prasie i mediach elektronicznych. Wiele osób gratulowało parafii tego sukcesu. Wielu także pytało o Europę Nostrę i jej działalność. W tym momencie oczekujemy na zgodę konserwatora regionalnego na umieszczenie pamiątkowej plakiety na południowej ścianie kościoła Mariackiego”.
Złożonemu procesowi konserwacji oraz znaczeniu niniejszej Nagrody dla Bazyliki i miasta poświęcony jest podcast produkcji Europa Nostra Heritage Hub w Krakowie działającego w strukturach Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa: https://open.spotify.com/episode/5bgry4dzTrPjBEqTK79Z2Q ; https://heritagehubkrakow.org/pl/nagroda-europa-nostra-2023-dla-oltarza-wita-stwosza-w-krakowie/.
Co roku wszyscy zwycięzcy uhonorowywani są podczas uroczystej ceremonii wręczenia Europejskiej Nagrody Dziedzictwa | Nagrody Europa Nostra stanowiącej punkt kulminacyjny Europejskiego Szczytu Dziedzictwa Kulturowego organizowanego przez Europa Nostra przy wsparciu Komisji Europejskiej.
***
Europa Nostra jest ogólnoeuropejską federacją organizacji i instytucji zajmujących się dziedzictwem kulturowym i naturalnym. Została założona 29 listopada 1963 roku w Paryżu i od tego czasu propaguje, chroni i działa na rzecz dziedzictwa. Europa Nostra, której członkowie działają w ponad czterdziestu krajach, jest uznawana za największą i najbardziej reprezentatywną sieć dziedzictwa kulturowego w Europie. Utrzymuje bliskie stosunki z Unią Europejską, Radą Europy, UNESCO i innymi organami międzynarodowymi.
Członkowie Europa Nostra tworzą wspólnie sieć dialogu i debaty, promują najlepsze osiągnięcia z zakresu dziedzictwa, prowadzą kampanię przeciwko zagrożeniom dla obiektów dziedzictwa, miejsc i krajobrazów oraz lobbują na rzecz zrównoważonej polityki i wysokich standardów jakości w odniesieniu do dziedzictwa.